Da Vinci Code: Lam Gods

We waren Freudfans, vanzelfsprekend. Een nieuwjaarsnacht enkele jaren geleden. Veel ontkurkte en geledigde flessen rond ons op de feesttafel, toen ik met een vriend bij het thema kwam van Leonardo Da Vinci’s ‘De maagd met sint-Anna’. Dit is vooral bekend omwille van Sigmund Freuds psychoanalytische essay ‘Een jeugdherinnering’ (volgens Freud verhult het eigenaardig gedrapeerd gewaad van de maagd de afbeelding van een gier, het woord dat in Egyptische vertaling dezelfde klank zou hebben dan het woord voor moeder). De recent ontdekte ondertekening van een schedel zou die theorie nóg versterken.

Ik staafde mijn persoonlijke fascinatie voor de zaak bij de feestvriend (die ook een psychiater is), door te bekennen dat ik er als puber ooit een eigen versie in levendige, vrolijke kleurtjes van schilderde als moederdaggeschenk. Met de wijn in de man, trachtte ik mijn gesprekspartner wat te plagen met de stelling dat in een door mannen gedomineerde wetenschapswereld typisch meer aandacht moet gaan naar de vrouwenheupen, terwijl niemand de opmerkelijke situatie van het Kind bekijkt. 

Ik bracht in herinnering hoe ik bij het maken van mijn persoonlijke tienerversie van het werk, verwonderd leek hoe een getalenteerde schilder als Da Vinci, die massa’s perfecte voorstudies maakte, zo’n anatomisch onmogelijke en ogenschijnlijke foute weergave had gepenseeld van het Kind dat zou moeten aan het oor van het schaap trekken. (Waarom aan het oor trekken?) Ik zei te veronderstellen dat het oortrekken ongetwijfeld een overschildering was van iets compleet anders dat het Kind deed.
En dat denk ik nog steeds: volgens mij steekt het Kind het lam in de nek. Als we daarvan uitgaan:1. kunnen we Da Vinci danken voor het vermijden van een onbegrijpelijke anatomische fout, 2. verkrijgt het schilderij een betekenisvolle inhoud (die er anders niet is) en 3. omgekeerd aan de vaak absurde verklaringen sindsdien zou het verhaal tenminste een zinnig tafereel blijken.

En mijn interpretatie blijkt nog zo gek niet, vind ik. Doorheen de jaren (eeuwen) bestond veel aarzeling over het restaureren van de specifieke zone op het schilderij. Vooral omdat onduidelijk was waar Da Vinci’s uiteindelijke vernislaag lag, simpelweg omdat er na het vernissen nog herschilderd bleek, maar allerminst kon gezegd worden of dit nog door Da Vinci (of zijn atelier) was gebeurd of veel later. Wat mij betreft, lijkt het onmiskenbaar dat Da Vinci, die het schilderij tot zijn dood bij zich hield, of iemand uit zijn directe omgeving van medewerkers, de hele dramatische inhoud van het schilderij heeft willen aanpassen door de emblematische betekenis om te toveren tot een puur lieflijk plaatje. De gekozen oplossing voor het oortrekken is immers te stompzinnig en slecht getekend voor een meester als Da Vinci. Wezen jullie zelf de rechtvaardige rechters! 

© Tom Houtman 5 mei 2016. Ama www.komboloi.be

Bekijk ook: http://artwatch.org.uk/another-restored-leonardo-another-sponsored-celebration-ferragamo-at-the-louvre/

 

We were fans of Freud, as one should be. One new years morning, some years ago. A lot of bottles were uncorked and emptied, when I was talking to a friend about the research he was doing on Leonardo da Vinci ‘s “The Virgin and Child with St. Anne”. Mostly famous from Sigmund Freuds psychoanalytic examination in his essay Leonardo da Vinci, A Memory of His Childhood (according to Freud, the Virgin's garment reveals a vulture when viewed sideways, the newly discovered skull the painter had wanted to add, would revive the rather weird ‘vulture theory’.

I expressed my fascination for the case by telling my friend, who is a psychiatrist, that when I was in my teens I painted my own version of the work in vivid, happy colors as a mother’s day gift. A bit drunk our conversation pursued in more free association and I tried to mock scientific researcher by emphasizing the fact that it’s rather typical in a male dominant environment  to research the female hips and figures on this weird painting and never asking the right and evident question about what that Kid is doing.

I recalled that when I was doing my teenage version of the painting I really could not believe that a talented painter like Da Vinci, who made tons of studies, would draw such an anatomically impossible and incorrect position as he did with the yanking of the ears which the Kid is supposed to be doing. I said that I always believed this was an overpaint and that in fact, the Kid was/is doing something completely different.
I still believe that is the case: I believe the Kid is stabbing the lamb in the neck. If one would agree that this is the case: 1. we can admire Da Vinci for not making an anatomically inexplicable error, 2. the painting gets a meaningful narrative (which it is otherwise lacking) and opposite to most weird explanations today, the composition would actually make sense: the painting is a “Lamb of God” painting and I pretty classical depiction.   

My interpretation is not at all as farfetched as one might think. Over the years there had been a lot of hesitation about restoring this specific area of the painting as one feared it was not exactly clear which was Da Vinci’s varnished layer, simply because there seemed to be a painted layer above an existing varnished layer of which no one could decide it was added by Da Vinci (or his assitants) or it was repainted later on. To me, it unmistakable looks like Da Vinci, who kept this painting with him ‘till his death, or someone close to him, obliterated the actual scene by erasing the baroque religious theme and making it a more pure sweet picture. The yanking of the ears would simply be too silly and badly composed for a master as Da Vinci. Analyze this, Sigmund! 

© Tom Houtman 5th May 2016. Love www.komboloi.be

References: http://artwatch.org.uk/another-restored-leonardo-another-sponsored-celebration-ferragamo-at-the-louvre/